Ten artykuł postanowiłam zilustrować wizerunkiem rzeźby przedstawiającej Mojżesza dłuta Michelangela Buonarrotiego ze względu na pytanie, które nieodłącznie towarzyszy temu dziełu i dotyczy Mojżeszowych rogów: co to jest? 
Che cosa sono? - Co to jest? - zwykliśmy pytać, mając na myśli owe rogi.
Po włosku pytamy oczywiście "czym są?, "co to są?" - "che cosa sono?", ponieważ rogi* są tu akurat dwa, do pary.

Znaczenie słówka "cosa" - coś, rzecz - najlepiej poznawać właśnie w kontekście kilku podstawowych pytań oraz słów:

Che cosa è? - co to jest?
Che cosa sono? - co to jest? czym są?
(Che) cosa vuoi? - czego chcesz?
(Che) cosa stai facendo? - co robisz?

qualcosa - coś
qualche cosa - coś, jakaś rzecz
qualsiasi cosa - cokolwiek, jakakolwiek rzecz

 
 Link do lekcji video na temat "cosa" znajdziesz TUTAJ - klik!

   
Słówko "cosa" należy do grona włoskich słówek wszędobylskich i bardzo często pojawia się w zastępstwie innych słów.
W starym podręczniku dla uczniów włoskich szkół średnich** znalazłam następującą, jakże trafną charakterystykę słówka "cosa":

"Słowo "Cosa" jest to ogólny termin o bardzo szerokim zastosowaniu w naszym języku: dość często używany jest z powodu lenistwa, ubogiego słownictwa, pośpiechu, dla wskazywania rzeczy, które można określić w inny sposób."

"La parola "Cosa" è un termine generico di uso larghissimo nella nostra lingua: è usata assai spesso per pigrizia, povertà di linguaggio, fretta, per indicare oggetti che possono essere determinabili in altro modo."

Oto kilka przykładów zdań, w których - zgodnie z tą charakterystyką - słówko "cosa" zastępuje inne słowa, pozostające w domyśle:

Oggi ho molte cose da sbrigare.
Dziś mam wiele rzeczy / spraw do załatwienia.
cose = faccende / sprawy

Le cose stanno proprio così.
Rzeczy mają się właśnie tak. /
/ Okoliczności są właśnie takie.
cose = circostanze / okoliczności

Non sono cose da fare.
Takich rzeczy się nie robi.
(dosł. To nie są rzeczy do robienia.)
cose = azioni / działania

Ho provato una cosa che non so descriverti.
Spróbowałem czegoś, czego nie potrafię ci opisać. /
/ Doznałem odczucia, którego nie umiem ci opisać.
cosa = sensazione / odczucie, wrażenie

Tante belle cose! Tante cose!
Wszystkiego najlepszego! / Najlepsze życzenia!
cose = auguri / życzenia

La cosa mi riguarda da vicino.
To dotyczy bezpośrednio mnie. /
Ten fakt dotyczy mnie bezpośrednio.
cosa = fatto / fakt

Sul giornale si leggono le cose del giorno.
W gazecie można przeczytać o wydarzeniach dnia. /
W gazecie czytuje się o wydarzeniach dnia.
cose = avvenimenti / wydarzenia

Nutritevi sempre di cose sane.
Zawsze odżywiajcie się zdrowymi rzeczami. /
Zawsze odżywiajcie się zdrową żywnością.
cose = cibi

Ogni cosa al suo posto.
Każda rzecz / każdy przedmiot na swoim miejscu.
cosa = oggetto

Dimmi per quale cosa sei venuto qui.
Powiedz mi, po co / z jakiego powodu tu przyszedłeś.
cosa = motivo

Lui dice sempre cose sensate.
On zawsze mówi sensowne rzeczy.
cose = parole, opinioni, concetti / słowa, opinie, koncepcje

Badate alle vostre cose.
Zajmujcie się waszymi rzeczami. /
Pilnujcie waszych interesów.
cose = affari, interessi / interesy, sprawy

Devi ponderare bene la cosa prima di decidere.
Musisz dobrze rzecz rozważyć, zanim zdecydujesz. /
Musisz dobrze rozważyć sytuację przed podjęciem decyzji.
cosa = situazione / sytuacja

Quel pittore ha dipinto cose eccellenti.
Ten malarz namalował doskonałe rzeczy / obrazy.
cose = quadri / obrazy

Dimmi che cosa ti devo.
Powiedz mi, co / ile ci jestem winny (dłużny).
cosa = somma / suma

Mi sembra che tu abbia qualche cosa contro di me.
Zdaje mi się, że masz coś przeciwko mnie. /
Wydaje mi się, że masz coś do mnie.
cosa = risentimento, rancore / uraz, uraza

Myślę, że po lekturze tego artykułu żadna "cosa" niczym Was już nie zaskoczy.

P.S.
Słówko "Cosa? - co? co takiego? że co? - używane niekiedy w mowie potocznej i bezpośredniej do zakomunikowania, że nie za bardzo rozumiemy, co do nas mówią lub czego od nas chcą - może być zastąpione równie kolokwialnym zrotem: "Come?..." - słucham? co mówisz? (dosłownie: come? - jak?).

__________________
*) Odpowiedź na pytanie "Che cosa sono?" w wypadku rogów Mojżesza brzmi "Sono le corna." - "To są rogi" (il corno - róg, ale le corna - rogi, gdy mówimy o parze rogów).
Dlaczego Mojżesz Michala Anioła ma rogi? "Perché il Mosè di Michelangelo ha le corna?"
Otóż rogi Mojżeszowe pojawiały się w wielu przedstawieniach artystycznych przez pomyłkę w tłumaczeniu biblijnego tekstu z języka hebrajskiego, gdzie słowa "Karan" - promienie (raggi) i "Keren" - rogi (corna) zapisywane były identycznie, jako "KRN".
Przez ten właśnie błąd Mojżesz paraduje z parą rogów wieńczących jego głowę w miejscu, gdzie powinny otaczać ją promienie światła.

**)  M. Iadarola, F. Marchisio, "La parola",  Torino 1982, s. 336