NATALE - włoskie Boże Narodzenie

Vocabolario

14 grudnia 2020

Jak to zwykle bywa ze słowami, za którymi stoi wielowiekowa tradycja świąteczna - przywołują one więcej znaczeń, niż jest ich w stanie pomieścić słownikowe hasło.
Posłuchaj wymowy w filmowej lekcji - KLIK!

Natale

Il Natale. Czyli Boże Narodzenie.
Na sens słowa Natale składa się cała gromada słów pachnących choinką, świątecznymi daniami, świecami, śniegiem, a także - być może - rozbrzmiewających kolędami i dzwonkami.


A zatem poddajmy się tym dźwiękom i zapachom - po włosku - in italiano.

Słówka opisujące il Natale w kategorii kultu:

Gdy mówimy o il Natale jako o święcie religijnym, mamy na myśli: una festa christiana (święto chrześcijańskie), podczas którego świętuje się la nascita di Gesù (narodziny Jezusa). La nascita di Gesù przypada na dzień 25 grudnia, czyli il 25 dicembre.

Dzień wcześniej, czyli il giorno prima, odbywa się Vigilia di Natale (wieczerza wigilijna).

Natomiast dzień później, 26 grudnia - il giorno dopo, il 26 dicembre - we Włoszech przypada tzw. dzień św. Szczepana -  il giorno di Santo Stefano.

Najważniejsze postacie il Natale to Gesù Bambino (Dzieciątko Jezus), oraz Maria, madre di Gesù (Maria, matka Jezusa) i San Giuseppe (Święty Józef).

Święta Rodzina, czyli la Sacra Famiglia, przedstawiana jest zazwyczaj w tradycyjnej szopce, która po włosku nazywa się il presepe.
Te utrwalone w wierzeniach wydarzenia rozgrywają się w Betlejem - Betlemme, a ich symbolem stała się Gwiazda Betlejemska - la stella di Betlemme, zwana popularnie po włosku la stella cometa - która zgodnie z legendą przywiodła do złóbka trzech mędrców, czyli Trzech Króli, zwanych po włosku i Tre Re Magi. Mędrcy ci mieli przybyć “ze Wschodu”, aby oddać pokłon narodzonemu właśnie Bogu, co po włosku można określić jako “adorazione dei Magi”.
Ten moment, czyli Święto Trzech Króli, a po włosku Festa dell’Epifania (Epifania - Objawienie, świętuje się we Włoszech 6 stycznia - il 6 gennaio.

"Adorazione dei Magi", Giotto, 1303-1305, Padova

I tu powinniśmy przyjrzeć się tradycyjnym zwyczajom zakorzenionym w klimacie włoskiego il Natale - Bożego Narodzenia.

Słówka opisujące włoskie okołoświąteczne tradycje i zwyczaje:

Oto najważniejsze włoskie le tradizioni natalizie (tradycje bożonarodzeniowe).

Na noc z 5 stycznia na 6 stycznia (5 / 6 gennaio), zgodnie ze zwyczajem włoskiego folkloru, obchodzi się Święto Befany: Befana.
La Befana - jest to wiedźmowata osóbka w rodzaju Baby Jagi, która w noc poprzedzającą Epifanię przynosi grzecznym dzieciom słodycze, a dzieciom niegrzecznym - kawałki węgla. Pozostawia je w długiej skarpecie zwisającej z kominka.

La Befana

Ważną, tradycyjną osobistością włoskiego il Natale jest Babbo Natale - czyli św. Mikołaj, który przynosi i regali lub i doni natalizi, a zatem prezenty i dary bożonarodzeniowe.
Pojawiają się one tradycyjnie pod Albero di Natale (choinka, drzewko bożonarodzeniowe), gdzie zwykle jest także miejsce dla il presepe, bożonarodzeniowej szopki.
Jeśli marzysz o czymś szczególnym, co powinno czekać na Ciebie pod choinką - możesz rzecz jasna napisać o tym św. Mikołajowi w specjalnym liściku - la letterina a Babbo Natale.
Tradycyjny koloryt włoskiemu Bożemu Narodzeniu nadają także kalendarz adwentowy - il calendario dell’Avvento, oraz świąteczne jarmarki - i mercatini di Natale.

L’albero di Natale zdobi się dziś przede wszystkim bombkami; bombka - una pallina. Jeśli komuś nie wystarczają le palline, ma do dyspozycji inne gli addobbi natalizi (ozdoby choinkowe):
światełka - le luci di Natale, dzwonki - le campane, świece - le candele oraz roślinkę zwaną la stella di Natale (gwiazda betlejemska).
Ozdobione przepięknie l’Albero di Natale obecne jest na każdym głównym placu w każdym włoskim mieście i miasteczku.
W takiej atmosferze wszyscy tradycyjnie składają sobie życzenia bożonarodzeniowe - gli auguri di buone feste - życzenia dobrych świąt, np. Buon Natale!

Wieczorem il 24 dicembre, czyli 24 grudnia, zasiada się do stołu na kolację wigilijną - la cena lub il cenone della vigilia.
Istnieją oczywiście niezliczone włoskie potrawy, tradycyjnie serwowane na włoski stół wigilijny.
Cały świat zna włoskie typowe słodkie wypieki przygotowywane na Boże Narodzenie - i dolci tipici del Natale: Panettone oraz Pandoro, a także Torrone.
Jak wszędzie w świecie, gdzie obchodzi się Boże Narodzenie, tak i we Włoszech śpiewane są kolędy - i canti di Natale

il Panettone

Okolice Świąt to także przypadający il 31 dicembre (31 grudnia) - il giorno (la notte) di San Silvestro - dzień (noc) św. Sylwestra, oraz Capodanno - Nowy Rok - il 1 gennaio (1 stycznia).
A mezzanotte - o północy - obowiązkowo wznosi się toast winem musującym - lo spumante, ogląda organizowane zwykle przez miasto pokazy fajerwerków - sztucznych ogni (fuochi d’artificio), a także składa życzenia: Buon Anno! Felice Anno Nuovo!

Vi auguro Buon Natale e Felice Anno nuovo!

P.S.
Chyba zapomnieliśmy ulepić włoskiego bałwanka: Pupazzo di neve

Jeśli chcesz zapoznać się z wymową powyższych słówek - obejrzyj film o il Natale na YouTube dostępny - przejdź do filmowej lekcji, a następnie sprawdź się w ćwiczeniu AUDIO - przejdź do ćwiczenia.

Podobne artykuły