Frasi e citazioni
1 lipca 2021
Jak to będzie po włosku?...
Niech Yoda, Wielki Mistrz Jedi, dziś swoje bezcenne trzy grosze wtrąci.
A my na włoski to przełożymy:
Pamiętaj czego się nauczyłeś. Ocalić cię to może.
Ricorda ciò che hai appreso. Salvarti esso può.
I nie tylko przełożymy na włoski słowa Mistrza Yody, ale i opowiemy o znaczeniach i użyciach każdego z nich.
Gotowi?
TRONCAMENTO
gran
Słówko gran to przymiotnik grande, który uległ obcięciu - jest to forma skrócona tego przymiotnika.
Zabieg takiego “obcięcia” może dotyczyć niektórych słów, a polega na usunięciu ostatniej samogłoski lub całej sylaby wtedy, gdy następny wyraz zaczyna się na spółgłoskę.
To zjawisko lingwistyczne po włosku nazywa się troncamento:
il gran maestro
Przymiotniki, które uległy zjawisku troncamento, zachowują swoją przyciętą formę także w liczbie mnogiej:
i gran maestri
Nieco innym zjawiskiem jest obcięcie ostatniej samogłoski lub całej sylaby w słowie, po którym następuje wyraz zaczynający się na samogłoskę. Mamy wówczas do czynienia z elizją, po włosku elisione, a oba wyraz połączone zostają apostrofem.
Na przykład:
il grand’uomo - wielki człowiek (wybitny, zasłużony itp.).
W liczbie mnogiej powiemy jednak:
i grandi uomini.
Gdy przymiotnik stoi przed rzeczownikiem, wtedy obie wersje są poprawne:
il grande maestro
il gran maestro
i grandi maestri
i gran maestri
W przypadku, gdy przymiotnik zostaje użyty po rzeczowniku, zawsze zachowuje on swoje pełne brzmienie, np.
un uomo grande - duży człowiek (wzrostem, posturą).
POZYCJA PRZYMIOTNIKA - PRZED CZY PO RZECZOWNIKU?
Guerre Stellari
W języku włoskim przymiotnik może występować przed lub po rzeczowniku.
Przymiotnik umiejscowiony po rzeczowniku zwykle pełni funkcję ograniczającą znaczenie tego rzeczownika, np. w określeniu Guerre Stellari przymiotnik stellari/gwiezdne ogranicza ogólne znaczenie rzeczownika guerre/wojny do pewnej kategorii: guerre stellari/wojny gwiezdne (właśnie: gwiezdne, a nie np. domowe).
Poza tym we włoskim przymiotniki użyte w znaczeniu dosłownym i obiektywnym zwykle następują po rzeczowniku (użyte przed rzeczownikiem zyskują z reguły znaczenie przenośne i subiektywne).
Tak zatem przymiotnik stellare/gwiezdny, gwiaździsty odnosi się tu do konkretnych przedmiotów (gwiazd) i nie ma znaczenia metaforycznego.
Popatrzmy na związek umiejscowienia przymiotnika ze znaczeniem całego wyrażenia:
Guerre Stellari - Gwiezdne Wojny
il gran maestro - wielki mistrz (wielki umysłem, sławą)
un grand’uomo - wielki człowiek (wybitny, zasłużony)
un uomo grande - duży człowiek (wzrostem, posturą)
RICORDA!
ricordare
Czasownik regularny ricordare znaczy pamiętać, wspominać, a także - przypominać lub przypominać sobie.
W cytacie występuje w trybie rozkazującym (modo indicativo):
tu ricorda! - pamiętaj! zapamiętaj! przypomnij sobie!
(W trybie oznajmującym powiemy tu ricordi - ty pamiętasz, zapamiętujesz, przypominasz sobie.)
Ricordare w mowie potocznej bywa używany w formie zwrotnej ricordarsi, np.
mi ricordo - pamiętam, przypominam sobie
jednak styl takiej wypowiedzi bywa wtedy swobodny, familiarny.
RICORDA CIÒ CHE HAI APPRESO...
apprendere
appreso
Słówko ciò jest zaimkiem wskazującym i zastępuje tu określenie questa cosa/quella cosa:
ricorda ciò che hai appreso - zapamiętaj to (tę rzecz, te rzeczy), czego się nauczyłeś.
Czasownik regularny apprendere znaczy nauczyć się, dowiedzieć się (poznać coś, powziąć umiejętność lub wiedzę).
Passato prossimo - czas przeszły dokonany
(tu) hai appreso - nauczyłeś/nauczyłaś się
avere + appreso (participio passato)
Synonim czasownika apprendere: imparare.
...SALVARTI ESSO PUÒ
salvare
salvarti
Czasownik regularny salvare znaczy ocalić, uratować, uchronić.
Tutaj użyty jest w bezokoliczniku (l’infinito) salvare wraz z zaimkiem pronome diretto TE.
salvare TE - ocalić ciebie
TE - forma akcentowana zaimka pronome diretto
salvarTI - ocalić cię
TI - forma nieakcentowana pronome diretto
Pronome diretto może zostać doklejony do bezokolicznika w swojej formie nieakcentowanej TI: salvarTI. Najczęściej dzieje się tak, gdy rzeczownik w bezokoliczniku następuje po innym czasowniku, który jest w formie osobowej, jak np. tutaj potere - (esso) può:
può salvarti - może cię ocalić/uchronić/uratować
ESSO
Esso to zaimek osobowy i wskazujący, znaczy: ono, on, to. Jest używany zwykle do wskazywania przedmiotów i zwierząt, bardzo rzadko w stosunku do ludzi.
l. pojedyncza:
esso - egli, lui, questo, quello (on, ono, to)
l. mnoga
essi - loro (oni, te)
W wypowiedzi Yody esso zastępuje “to, czego się nauczyłeś”:
esso = ciò che hai appreso
Salvarti esso può. - Ocalić cię to może.
Tak powiedziałby Yoda w swoim staroświeckim, lekko podniosłym stylu.
My powiemy raczej:
può salvarti, questo può salvarti.
Zapamiętajmy więc neutralną wersję rady Mistrza Yody.
Ricorda ciò che hai appreso. Salvarti esso può.
I niech Moc oraz słowniczek będą z nami:
il/un maestro - mistrz
grande - wielki, duży /wielka/duża
la/una guerra - wojna
stellare - gwiezdny/gwiezdna; gwiaździsty/gwiaździsta
ricordare - pamiętać, wspominać, przypominać sobie
ciò - to
apprendere (appreso) - nauczyć się, dowiedzieć się
salvare - ocalić, uratować, uchronić
salvarti - ocalić cię, uchronić cię...
esso - to, on, ono
potere - móc
Przydatne linkI:
- filmowa lekcja na temat dzisiejszego cytatu: KLIK!
- filmowe lekcje o pozycji przymiotnika: KLIK!
- filmowe dwie lekcje o zaimkach pronomi diretti: KLIK! i KLIK!
- filmowe lekcje o czasie przeszłym dokonanym passato prossimo: KLIK! i KLIK!
- artykuł o zjawisku elizji językowej: KLIK!
P.S.
Za rycerzem Jedi trudno jednak nadążyć...
Bo na przykład Yodzie zdarzały się też rady tego typu:
Devi disimparare ciò che hai imparato per poter migliorare ancora.
Musisz oduczyć się tego, czego się nauczyłeś, aby móc się dalej doskonalić.
Ale o tym kiedy indziej.
MISTRZ YODA - jedna z grafik Agaty
Jeśli są wśród Was wielbiciele “Gwiezdnych Wojen”, to - korzystając z okazji - chciałabym zachęcić Was do poznania serii świetnych grafik inspirowanych światem tych filmów.
Ich autorką jest Agata Sakowicz (Designely) - która zadbała o szatę graficzną strony internetowej Vacanze Romane).
Grafiki Agaty można znaleźć TUTAJ - KLIK!